Neven Gerard van den Berk aan het woord
Roois nieuws Sint-Oedenrode - Jan Verhagen deed twee weken geleden een verzoek aan het gemeentebestuur om aan de bekende Rooise operazanger tenor Gerard van den Berk als een soort eerbetoon een straatnaam te geven. De Rooise oratoriumzanger uit de vorige eeuw woonde achtereenvolgens aan de Schoorse Hoefstraat en later aan de Nijnselseweg. Hij groeide volgens tijdgenoten uit tot een van de beste tenoren van West - Europa. Wat zou er mooier zijn, zo dacht Verhagen, om in het natuurgebied Diependaal, tussen beide woonadressen van de tenor - ter nagedachtenis - een pad naar hem te vernoemen. Toen hij ook nog het briefpapier en de brieven en kaarten onder ogen kreeg met het toenmalige adres: Gerard van den Berk, tenor, Diependaal te St.Oedenrode, werkte hij zijn idee verder uit. Na een artikel in deze krant toonde onder meer Omroep Brabant Radio en Omroep Brabant TV belangstelling voor het initiatief. In het ED verschenen 2 artikelen.Deze week in DeMooiRooiKrant gesprekken met twee familieleden van de zanger, neef Martien van den Berk (Best) en neef Martien van den Berk (Sint-Oedenrode)
Beiden neven hebben een grote bewondering voor de bijzondere zangkwaliteiten van hun helaas te jong overleden oom Gerard. Beiden deden al eerder een bijdrage om zijn herinnering levend te houden. In1993 verscheen het boekwerk met als titel: "Herinnering aan Gerard van den Berk, Boer en Zanger." De samenstellers daarvan zijn Gijs van Aarle, Alphons van Hoorn en Bert Slits en de uitgave werd destijds mogelijk gemaakt - zo staat op het voorblad - door neef Martien van den Berk uit Best. Neef Martien van den Berk uit Sint-Oedenrode zorgt er voor dat het graf van zijn peetoom Gerard van den Berk in stand blijft door de grafrechten te betalen.
Neef Martien van den Berk (76) Emmausstraat Sint-Oedenrode
De muziek zit bij meerdere "VandenBerken" in de genen, zo blijkt al bij binnenkomst in de woning genaamd Berkenhof. Op de achtergrond klinken tijdens het gesprek Tsjechische volksliederen. Martien is al ruim 12 jaar de drijvende kracht achter de Berkenhof Zangers. Het zaaltje achter de woning ademt een Tsjechische sfeer. Er hangen talrijke foto's en krantenartikelen. Hier wordt ook gerepeteerd voor de optredens in binnen en buitenland. Martien laat een interview horen, dat hij gaf voor de Tsjechische televisie. Daarna komt het gesprek al vlug op zijn beroemde oom. "Het is mijn peetoom, ik betaal de grafrechten en ik hoop als de tijd daar is, bij hem begraven te worden. De geboortedatum - er staat 1892 op de grafzerk - kan dan meteen veranderd worden in het juiste jaartal 1893."
Gaande het gesprek komen steeds meer herinneringen naar boven. "Ik was bouwvakker en weet nog goed dat ik achter zijn woning aan de Nijnselseweg, waar in de boomgaard een kippenhok en varkenshok stond, een zinkput gemetseld heb. Na de dood van mijn peetoom heb ik zeven jaar in die woning gewoond. Mijn oom was een doorzetter. Wat hij voor had, dat zou gebeuren! Hij stoorde zich er niet aan dat er destijds gezegd werd dat met zingen geen droog brood te verdienen was. Hij volgde enkele jaren les aan het conservatorium in Amsterdam, maar was zowel in de muziek, maar ook in het leren van de talen eigenlijk een autodidact. Voor de oorlog trad mijn peetoom veelvuldig op in Duitsland. Daags voordat de oorlog uitbrak, trad hij nog op in Heidelberg en kreeg hij daar te horen dat er voor wat betreft Nederland "niks aan de hand was". Goed en wel thuisgekomen brak op 10 mei 1940 in Nederland WO 2 uit. Na de oorlog trad hij niet meer op in Duitsland. In Nederland des te meer."
"De meeste indruk op mij maakte de onsterfelijke klassieker Tiritomba."
In het boek "Herinneringen aan…." staat te lezen dat tenor Van den Berk na de bevrijding in Eindhoven tijdens een herdenkingsdienst gezongen heeft. Hij doorkruiste per trein ons hele land om optredens te verzorgen. In vrijwel alle kranten verschenen lovende recensies.
Martien: "Als ik hem moet typeren, dan noem ik hem een lyrische tenor. Emoties wist hij feilloos op het publiek over te brengen." Op de vraag welk lied uit Gerard's repertoire op hem de meeste indruk gemaakt heeft antwoordt Martien zonder enig nadenken: "Dat is voor mij de onsterfelijke Italiaanse klassieker Tiritomba."
Neef Martien van den Berk (76) Oude Baan Best
Ook hier is de muziek zichtbaar aanwezig. "Al wordt de piano meer door onze dochters en kleinkinderen bespeeld", zo begint Martien het gesprek. "Ik herinner me goed dat oom Gerard met zijn zus tante Trien aan de Nijnselseweg een boomgaard en moestuin hadden. Trien ging vaak met de bus - beladen met tassen groenten en fruit - naar Eindhoven om de tuinproducten daar te slijten op de markt en bij kennissen. Ik moest te voet vanaf de Schoorse Hoefstraat naar de lagere school aan het Kerkplein en tussen de middag ging ik bij hen aan de Nijnselseweg eten. Ik vergeet nooit dat mijn tante dan vaak een slag in mijn haar legde met de woorden: "Je moet goed voor de dag komen, want je bent toch de oudste van onze Peer….."
Op de vraag hoe het kon dat in die tijd bij een boerenzoon de muzikaliteit zich zo hoogstaand ontwikkelde zegt Martien: "Oom Gerard zong al op jonge leeftijd in het knapenkoor. Zijn stem viel op en meerdere mensen zeiden dat hij daar iets meer mee moest doen.
Zijn ouders echter wilden niets liever dan dat hij deed zoals iedereen, dat hij gelijk liep met de rest. Het boerenleven daar draaide het om. Oom Gerard had echter een sterke wil om zich muzikaal te ontwikkelen. Hij oogstte succes bij het publiek en toen industriëlen als Van de Kamp, Bolsius en Philips iets in hem begonnen te zien, kon hij in 1920 een opleiding gaan volgen in Amsterdam. Hij ging tijdelijk aan de Prinsengracht wonen."
"Door zijn optredens in binnen- en buitenland kreeg hij contacten met notabelen, religieuzen, politici en kunstkenners. Hij kwam bij hen over de vloer en had de gave om als boerenzoon op een compleet ander niveau dan thuis met hen van gedachten wisselen. Voor zijn Rooise omgeving was dat ongekend, zeker in die tijd. Hij had de kunst om zonder onderscheid in religie, rang of stand met mensen om te gaan. Geld was niet belangrijk. In zijn denkwijzen liep hij ver vooruit, getuige onder meer zijn vooruitziende blik over het geloof. De kerken zullen leeg lopen, het Roomse leven van die tijd zal niet te handhaven zijn, zo voorzag hij toen al. De geestelijken uit die jaren begrepen dat niet. Onvoorstelbaar dat hij na grote concerten in grote steden als Berlijn of Wenen met de beste pianisten als begeleiding, vol verhalen thuis kwam en weer gewoon als boer met riemklompen aan en een hoedje op aan het werk ging op de boerderij. Een wereld van verschil."
Martien bladert in het boek dat door zijn toedoen is uitgegeven. Daarin staat een afdruk van het paspoort van de beroemde tenor, waarmee hij de internationale grenzen passeerde. Het zegt eigenlijk genoeg over de kracht en de persoon van deze unieke Rooise zanger: Onder het kopje beroep staat in het paspoort vermeld: "Landbouwer."
