Schotse Hooglanders, een groot goed voor ons Vressels Bos

Sint-Oedenrode - Natuurboer Leon Moonen uit Sint-Oedenrode was onlangs te zien in het KRO-NCRV programma BinnensteBuiten, waar hij vertelde over zijn Schotse Hooglanders. Deze prachtige dieren die je vanachter hun roodbruine haren, vriendelijk aankijken. Nadat hij ze een winter op stal had staan, zijn de imposante oerrunderen er weer helemaal klaar voor om de natuur te beheren in ons Vressels bos. En dat is een groot goed, want door het wegknabbelen van wortels en jonge boompjes, zorgen ze ervoor dat ons mooie natuurgebied, een bos met vennen vol met heikikkers, in tact blijft.

Door: Caroline van der Linden

Naast een mooi inkijkje in het leven van deze dieren door Leon Moonen, krijg ik nog wat meer informatie over de achtergrond en omgang met deze dieren van Mirjam Wouters, boswachter van ons Vressels Bos. “Deze prachtige, robuuste oerkoeien, gehuld in een roodbruine dikke jas, zijn juist geschikt voor dit soort ruige terreinen”, laat Mirjam weten. “Oorspronkelijk zijn deze imposante dieren afkomstig uit West-Schotland. Ze stammen af van een nog ouder Keltisch rund en leefden er al eeuwen terug op de ruige hooglanden in het wild. Ze zijn oersterk en kunnen dankzij hun lange vacht, goed tegen een koud en grillig klimaat. De buitenste laag van de vacht houdt water tegen, terwijl de binnenste laag vooral voor warmte zorgt. De Hooglanders zijn dus behoorlijk aangepast aan hun omgeving.

Pas in de jaren zeventig en tachtig kwamen de eerste Hooglanders naar Nederland. Nu leven er hier zelfs meer dan in Schotland, zo’n duizend stuks. Niet alleen vanwege hun mooie uiterlijk, maar ook omdat ze goede grazers zijn en planten eten die andere grazers laten liggen. De Hooglanders snoeien planten en struiken en zorgen voor licht en ruimte, zodat andere planten weer tot bloei komen. Zo helpen ze bij het natuurbeheer en zorgen ervoor dat weiden en rivieroevers niet dichtgroeien. Heel belangrijk dus, zo ook voor ons Vressels Bos”, laat Mirjam weten.

“Staatsbosbeheer beheert het Vressels Bos, waar de Hooglanders in de natuurkern staan, rond de vennen in een afgerasterd begrazingsgebied. In 2017-2018 is er een groot venherstelproject uitgevoerd. Hierbij is zo’n 75 meter brede bosrand rond de vennen weggehaald, waardoor de zone tussen ven-oever en bos weer open werd. Planten en dieren, zoals veenmos, lavendelheide, waterjuffers en heikikkers, hebben deze openheid met veel zonlicht, nodig als leefgebied”. Deze bijzondere soorten, horen echt bij de vennen, legt Mirjam uit. “De Hooglanders worden ingezet om de zone tussen het bos en de ven-oever open te houden, doordat ze de jonge boompjes wegvreten. Daarnaast wroeten ze in de bodem en duwen jonge bomen in het bestaande bos omver, waardoor ze het langzaamaan diverser maken. Staatsbosbeheer is heel blij met het inzetten van deze dieren in het natuurbeheer”, vertelt Mirjam enthousiast.

“De Schotse Hooglanders zijn van nature rustige dieren die goed samengaan met recreanten. Daarom is er bewust voor deze dieren gekozen. Er gelden echter gedragsregels om één en ander goed te laten verlopen. Deze regels staan aangegeven op de bebording bij het betreden van het begrazingsgebied. Belangrijk is om de dieren de ruimte te geven en minimaal 25 meter afstand te houden, zo wordt de kudde niet verstoord. Wanneer de dieren op het wandelpad staan, wacht dan tot de kudde doorloopt, of loop er zelf met een boog omheen. Wanneer de dieren van te dichtbij benaderd worden, kunnen ze geïrriteerd reageren. Het zijn prachtig mooie dieren, maar aai ze niet, ga ze zeker niet voeren en wil je een mooie foto maken, doe dat dan ook op 25 meter afstand. De afgelopen jaren zijn er weleens incidenten geweest met grote grazers en wandelaars, maar het gaat vrijwel altijd goed als je maar gepaste afstand houdt.

Daarnaast zien we regelmatig dat mensen hun hond loslaten in het begrazingsgebied”, vertelt Mirjam. “Honden bij de kudde maakt de dieren erg onrustig en angstig en maakt dat ze geïrriteerd kunnen reageren. In een natuurgebied is de regel: honden aan de lijn. We willen dan ook met klem vragen het leefgebied van de Hooglanders te respecteren. Wanneer iedereen dit doet, kunnen we de Hooglanders nog lang blijven inzetten voor natuurbeheer. Dat betekent echter niet dat hondenbezitters nergens meer hun hond vrij kunnen laten lopen, want er is een speciaal losloopgebied voor honden in ons Vressels Bos gemaakt. Bij de Hei-eind starten de wandelroutes”, legt Mirjam uit. “De oranje route loopt naar het losloopgebied, gelegen in de noord-oost hoek van het bos. Het losloopgebied is in het veld aangeduid met pictogrammen op routepaaltjes. Over een paar weken zullen de wandelroutes starten vanaf de P-plaats bij de Vresselse Hut. Een nieuw oriëntatiepaneel en verwijzingsborden naar de routes/hondenlosloopgebied worden dan in het veld geplaatst. Wil je direct naar het losloopgebied, dan kun je naar de parkeerplaats aan het Vogelsven. Over enige tijd zal de oranje routebewijzering deels vervallen en worden mensen vanaf De Vresselse Hut via handwijzers naar het losloopgebied geleid.

Het is fantastisch om te zien dat het bos in deze tijd voor velen een uitlaatklep is. We zijn blij dat we dit voor vele recreanten mogelijk kunnen maken. De drukte in de gebieden is flink toegenomen. Natuurmonumenten, de Landschappen en Staatsbosbeheer zijn daarom een gezamenlijke campagne gestart “Welkom in de kraamkamer van Moeder Natuur”. De lente lonkt, het broedseizoen is begonnen. Wij, de boswachters, vragen je Moeder Natuur met respect te behandelen; juist nu de natuur een kraamkamer is. Wie op kraamvisite gaat, weet dat rust, hygiëne en een beetje afstand, belangrijk zijn voor een kersvers gezin. De kraamkamers van Moeder Natuur vragen om exact hetzelfde. In veel gebieden, zo ook in het Vressels Bos, hangen daarom spandoeken met de tekst “Welkom in de kraamkamer van Moeder Natuur”. De natuurorganisaties willen hiermee bezoekers verwelkomen en tegelijkertijd wijzen op de kwetsbaarheid van de plek waar ze zijn. Het hele voorjaar zijn ze in feite op kraamvisite in de natuur, het leefgebied van vele broedende, parende en barende dieren en van nieuwe, groeiende planten. De terreinbeheerders vragen bezoekers dan ook respectvol met de kraamkamers, zoals het Vressels Bos, om te gaan: blijf op de paden, honden aan de lijn en laat geen afval achter.

Wees dus welkom in het mooie Vressels Bos, kom en geniet van de lente! Mocht je meer over de runderen van Leon Moonen, en hoe ze ingezet worden voor de natuur, willen weten, kijk dan de uitzending terug van BinnensteBuiten van dinsdag 20 april.