Afbeelding

Rooise Streken: Veld- en streeknamen

Historie Historie

Sint-Oedenrode - Etymologie of woordafleidkunde.

Vaak staat men er niet bij stil waarom een gebied, een kerkdorp of straat in Rooi een bepaalde naam draagt, hoe het aan die naam komt en wat die naam betekent. Voor de meeste Rooienaren zijn deze namen een vanzelfsprekendheid en we realiseren ons niet dat sommige namen eeuwenoud zijn met soms zelfs een Germaanse of Keltische oorsprong hebben. Af en toe zijn deze namen ook gewoon verbasteringen van Nederlandse of -oud-Nederlandse woorden en is de betekenis een achteraf ‘logische’ verrassing. De wetenschap die de herkomst, geschiedenis en betekenis van woorden bestudeert wordt met een Grieks woord ‘etymologie’ genoemd. In het Nederlands heet het woordherkomst- of woordafleidkunde’. In deze en de volgende Rooise Streken zal worden geprobeerd via de etymologie de betekenis van een aantal streeknamen, gebiedjes en straten in Rooi te verklaren. Omdat hierbij soms diep in de geschiedenis en voorgeschiedenis van Sint-Oedenrode gegraven moet worden is niet alles even duidelijk en soms voor meerdere uitleg vatbaar. 

Een vlek met gehuchten
Sint-Oedenrode werd en wordt in de volksmond Rooi genoemd en in het verleden ook soms Rode of Rhode. In oude middeleeuwse, in het Latijn geschreven stukken stond meestal Roda Santae Odae (Rode van Sint Oda). In het verleden bestond het, veel meer dan nu, uit een groot aantal afzonderlijke woonkernen waarvan Rode er slechts één was. Daarom werd Rode, als grootste woonkern, halverwege de 19e eeuw in het aardrijkskundig woordenboek nog aangeduid als een ‘vlek’ en kernen als Eerschot, Everse, Koevering, Nijnsel, Olland, Vernhout, Vressel, Wolfswinkel en Jekschot als ‘gehuchten’. De meeste namen van deze woonkernen zijn eeuwenoud en sommige vinden hun oorsprong zelfs in prehistorie. Maar er is ook een tijd geweest dat de naam van het Rooise Rode gebruikt werd voor het graafschap Rode, een vrij mysterieus landje in de 11e en 12e eeuw. Het was enkele eeuwen na de Romeinse tijd, in de tijd van Karel de Grote, ontstaan uit een domaniaal gebied, met het Rooise Rode als hoofdstad. De graven van Rode bouwden hun burcht in het centrum van het huidige Sint-Oedenrode. Zij legitimeerden hun macht deels als beschermheren van Sint Oda en lieten dan ook vlak bij hun burcht een kerk voor haar bouwen. 

Lees komende woensdag verder in DeMooiRooiKrant