WeetWeerWatWeetje: komt de zon in Rooi overal tegelijk op?

Sint-Oedenrode – De zon komt elke dag in het oosten op en gaat in het westen onder. Dat is zo’n vanzelfsprekendheid dat eeuwenlang gedacht werd dat de zon om de aarde draait in plaats van andersom. Gevoelsmatig staan wij stil en bewegen dag en nacht over onze planeet. In werkelijkheid draaien wij op onze breedte met een gangetje van zo’n 1000 kilometer per uur naar het oosten. In de ochtend gaan we de dag en in de avond de nacht tegemoet.

Door het draaien van de aarde wordt het ten oosten van ons eerder licht, dan ten westen. In Moskou is dat zelfs zoveel dat het daar twee uur later is dan bij ons en in Tokio is het zelfs zeven uur later dan hier. Ten westen van ons in Engeland, Ierland, maar ook in Spanje en Portugal moeten ze juist langer wachten op het daglicht dan wij.

Dat over die grote afstanden gezien de zon in het oosten eerder opkomt en in het westen later ondergaat, zal niemand verbazen. Mensen die wel eens een reis naar het oosten of het westen hebben gemaakt weten er alles van, want de klok moet op de nieuwe bestemming bij worden gesteld. Maar komt de zon op Jekschot, het meest oostelijk punt van Rooi nou ook eerder op dan in de Eekhoorn, dat het meest westelijke deel van onze oude gemeente is? Of valt dat verschil over die korte afstand niet te meten?

Even wat rekenen
Om daar achter te komen moeten we wat rekenen. Als we op een wereldkaart of een globus kijken zien we dat de aarde in oost-west richting in 360° is verdeeld. Omdat een dag 24 uur telt, betekent dit dat we elk uur 15° verder naar het oosten zijn gedraaid, al hebben we zelf het gevoel dat de zon 15° verder naar het westen is gedraaid. Jekschot ligt op 5,55067° oost en de Eekhoorn op 5,38579° oost. Dat is een verschil van 0,16488°. We weten dat we met een snelheid van 15° per uur naar het oosten draaien en daarmee kunnen we uitrekenen dat de zon 0,16488°/15° per uur eerder in Jekschot opkomt dan op de Eekhoorn. Wie de moeite heeft genomen om deze getallen in een rekenmachine in te tikken, weet nu dat de zon op Jekschot 0,010992 uur en dat is 39,57 seconde eerder opkomt dan op de Eekhoorn.