Foto: Jan Ebbenn
Foto: Jan Ebbenn Foto: Jan Ebbenn

Grote gele kwikstaart, zeldzaam lid van een uitgebreide familie

Natuur Natuur en milieu

Sint-Oedenrode - In Nederland zien we de witte, de gele en de grote gele kwikstaart, elk met een eigen leefgebied. Kwikstaarten zijn slanke vogeltjes, tussen de 16 en 20cm lang, die “lopen” over de grond (hun poten stap voor stap vooruitzetten), niet in bomen of struiken en daarbij voortdurend wippen met hun staart. Een keer gezien, dan is vergissen verder uitgesloten. 

Door: Peter Verkuijlen

De witte kwikstaart is het talrijkst. In Nederland zeker 100.000 stuks. Vooral in grotere open tuinen en parken. In Rooi dikwijls op het gazon langs de Corridor bij het Airbornemonument.
Nummer twee, de gele kwikstaart, ongeveer 40.000 stuks, is een echte boerenlandvogel. In Meierijstad zwaar onder druk of verdwenen, net als de grutto, kievit en andere weidevogels. In akkerbouwgebieden met gewassen die langer op het land staan (bloembollen, aardappels, bieten) gaat het beter met ze.
De grote gele kwikstaart (motacilla cinerea) is een zeldzaam vogeltje dat zich aanpast aan de menselijke omgeving. Oorspronkelijk een vogel van bergbeken in Midden-Europa. Zeldzaam, maar in het voorjaar en zomer gemakkelijk te zien op de goede plek. De grote gele kwikstaart is in de broedtijd kieskeurig wat betreft zijn leefomgeving: Altijd aan de waterkant, bij schoon, stromend water. Het liefst bij bruggen of kades met nissen, spleten, randjes of holten als nestgelegenheid. Zulke plekken zijn er niet veel, maar voor het vogeltje en voor de vogelaars wel gemakkelijk te vinden. In Rooi zie ik ze wel in de buurt van de Hambrug op de oever, of op takken en plantenresten die in het water drijven. Laatst ook bij de brug van de A50. Het aantal broedparen in Nederland groeide de laatste 50 jaar van ongeveer 175 naar 500. Waarom? Ik denk door verbetering van de kwaliteit van het oppervlaktewater, door herstel van een natuurlijkere loop van beken, het wegblijven van strenge winters en speciale nestkasten onder bruggen geplaatst door vogelbeschermers. Er zijn twee broedsels, tussen half maart en half juni. Of er jongen in het nest zijn, is te zien doordat de vogels regelmatig op en neer vliegen naar de nestplaats.

In de winter is de grote gele kwikstaart minder kieskeurig op zijn leefomgeving. Ze zijn dan ook te zien in stedelijke gebieden in de Randstad. De gele kwikstaart zoekt zijn voedsel in ondiep water (slakjes, insecten, wormpjes, kleine waterdiertjes). Platte daken met water op bedrijventerreinen, weten ze in stedelijk gebied dan ook te vinden.