Elli de Rijk
Elli de Rijk

Altijd bezig voor anderen die anders zijn: Elli de Rijk

Algemeen

Sint-Oedenrode - Ze was opgevallen door haar sociale activiteiten in het Damiaancentrum, de Taalwerkplaats en bij Rooi Werkt. Altijd bezig mét anderen vóór anderen. Anderen die ook anders zijn: anderstalig, kwetsbaar. 'Mensen met een rugzakje', zoals ze het zelf uitdrukt. Daardoor heeft ze als ZZP'er te weinig tijd voor haar eigen onderneming. Sociaal-maatschappelijk werkster dus? 'Nee, zo voel ik me niet.'

Door Jan H.F. van der Heyden

Je zou haar ook wereldreiziger-op-de-fiets kunnen noemen, want ze trapte tiendduizenden kilometers weg in Australië, Nieuw Zeeland, Indonesië, Maleisië, Singapore, Canada, Verenigde Staten, Zuid Afrika, Thailand, China, Alaska, Tibet, Cuba en uiteraard ook Europa. 'Met de fiets kom je dichter bij de mensen, dichter bij de cultuur en de schoonheid van een land.'
Idealistisch? 'Jazeker. Altijd geweest. Ik volgde niet voor niets de studie Economie en Sociologie van Ontwikkelingslanden aan de Universiteit van Tilburg. Ik heb altijd de behoefte gehad andere landen en culturen te leren kennen.'
Haar naam: Elli de Rijk (56), geboren in Nijnsel en opgegroeid aan de Vresselseweg in een relaxed en beschermd milieu. Een 'bescheiden en verlegen typetje' op de lagere en middelbare school in Nijnsel en Veghel. 'Och, we waren in die tijd allemaal braaf.'

Ze wilde aanvankelijk niet meewerken aan dit interview. 'Nee, omdat er veel meer mensen zijn die niet in de krant komen en eerder aandacht verdienen dan ik door de mooie dingen die ze doen. Ik blijf liever op de achtergrond.'
'Over de streep' gehaald, zoals ze het zelf verwoordt, om de kans te grijpen extra aandacht te geven aan het Damiaancentrum, de Taalwerkplaats en aan Rooi Werkt. 'Extra aandacht voor de mensen die heel hard werken aan hun eigen ontwikkeling of gedreven zoeken. Of aan mensen die heel erg graag willen integreren, fanatiek zijn om de Nederlandse taal te leren, want taal is de basis voor integratie.'


Elli de Rijk is bestuurslid van het Damiaancentrum, waar kwetsbare mensen bijeen komen om elkaar te ontmoeten, samen te werken en elkaar te inspireren. 'We zijn géén religieus centrum', zegt ze met nadruk, 'iedereen is hier welkom.' Daarnaast is ze voorzitter en docent van de Taalwerkplaats, waar anderstaligen Nederlands leren. Voorts is ze projectleider bij Rooi Werkt, de stichting die Rooise bedrijven koppelt aan werkzoekenden om de werkloosheid in Sint-Oedenrode te verminderen. De laatste functie wordt voor acht uren in de week betaald ('nee, inderdaad geen vetpot, maar ik heb niks te klagen, heb het prima naar mijn zin'), de andere banen zijn vrijwilligerswerk. Ze is er de hele week mee bezig. Weinig tijd voor haar eigen bedrijf Elli de Rijk Coaching en Advies. 'Gaat ook wel wringen,' bekent ze, 'ik moet daar meer tijd voor vrij maken. De agenda is te vol.'
In haar eigen woorden is ze 'gedreven mensen te ondersteunen om hun eigen kracht te vinden en hun zelfwerkzaamheid te bevorderen.' Dat voelt ze niet als een plicht. 'Dat is gewoon heel mooi. Geeft nieuwe inzichten, veel voldoening.'
Van waar haar 'sociale' belangstelling? 'Die is eigenlijk gaandeweg ontstaan. Tijdens mijn eerste baan, in 1980, bij het Latijns Amerika Centrum in Amsterdam kwam ik veel en intensief in contact met Argentijnse en Chileense vluchtelingen. Daar is het begonnen. In de bibliotheek daar zat ik tussen de boeken. Ik wilde meer weten over al die onderwerpen. Heb mijn baan opgezegd om weer te gaan studeren. Later ben ik veel gaan reizen. Heb voor mijn werk ook veel projecten gedaan vooral in Afrika. De wereld is groter dan Rooi, Brabant en Europa, besefte ik. We zijn allemaal wereldburgers. En allemaal afhankelijk van elkaar, wederzijdse afhankelijkheid, hoe je het ook wendt of keert.' Het is zeer zeker een bewuste keuze geweest, vertelt ze. 'Het is toch fijn als je het zelf goed hebt om anderen daarin te laten delen.'
Haar opa vertelde haar altijd mooie verhalen over Egypte en Alexander de Grote. 'Toen bekroop mij al het gevoel: 'daar wil ik onderdeel van zijn.' En op de middelbare school in Veghel wilde ze al 'breder en verder kijken dan Rooi.'
In het uitgaansleven van Rooi en omgeving ('we hadden een grote vriendenclub') leerde ze Rooienaar Henk van Walbeek kennen. Met Henk verhuist ze na haar studie naar Limburg om bij het Europees Centrum in Maastricht te gaan werken. Na vijf jaar verkopen ze hun huis in Meerssen en stappen voor twee jaar op de fiets om een wereldreis te maken. Als ze terugkomen en weer aan het werk gaan, huren ze eerst een huisje in Bemelen, vervolgens een etage in Schijndel, dan naar Deventer en van Deventer naar Leiderdorp. Daar vindt Elli een baan bij het Afrika Studiecentrum. Later werkt ze er als zelfstandig consultant.
Sinds december 2012 wonen ze weer in Sint-Oedenrode, in de Oranje Nassaulaan, waar ze beiden een eigen bedrijf 'runnen': Henk als zelfstandig bedrijfseconoom en data-analist en Elli als coach van individuen en teams. Ze heeft hiervoor een opleiding gevolgd aan de School voor Coaching in Leiden. Ze begeleidt mensen in hun werksituatie en natuurlijk ook buitenlanders. 'Migranten, expats, met allerlei achtergronden, het maakt mij niet zoveel uit.' Het werken in een 'internationale omgeving' heeft altijd haar grote belangstelling gehouden.

'We zijn allemaal kwetsbaar. Met ieder van ons kan wat gebeuren. Soms loopt het leven zo dat je wat minder toebedeeld krijgt.'

Het werk aan haar 'sociale projecten' bij het Damiaancentrum, Taalwerkplaats en Rooi Werkt, geeft haar veel energie, zegt ze. 'Want die mensen laten ook hun kracht zien.'
We praten met elkaar over kwetsbare mensen. Dat etiket zit haar duidelijk in de weg. 'We zijn allemaal kwetsbaar. Met ieder van ons kan wat gebeuren. Ze zijn niet zielig, de mensen die hier komen. Ze zijn niet anders dan jij en ik. Soms loopt het leven zo dat je wat minder toebedeeld krijgt. Ik sta versteld van hun kracht en energie na alles wat ze meegemaakt hebben.'

Naast haar 'sociale projecten' in Sint-Oedenrode bruist Elli van andere activiteiten in haar geboorte- en woonplaats. Meteen na haar komst in Rooi lanceerde ze haar boek over haar fietsreizen en richtte ze een schrijfclub op. Daarna, samen met medeschrijfsters, 'De Rooise Raaf', het Roois Detectivebureau met wekelijks spannende verhalen in DeMooiRooiKrant', die tegen de werkelijkheid aanschuren.' Nu nog is Elli actief in schrijfgroep 'Impesant'. En ze was ook een tijd mantelzorger van haar moeder (89) totdat deze eind vorig jaar werd opgenomen in het verpleeghuis van Odendael.

Na anderhalf uur praten heb ik de-mens-achter-de-mens Elli de Rijk nog niet helemaal in beeld. Dus dan nog maar een paar heel persoonlijke vragen. Waar ze gelukkig van wordt? 'Ik kan genieten van hele kleine dingetjes. Van gezellig kletsen, van mooie verhalen, van schrijven. Ik wil weten: is alles in mijn omgeving nog goed en lekker bezig.'
En verdrietig? 'Soms van de onmacht om dingen die niet goed gaan te kunnen veranderen. Als ik het nieuws volg, de politieke ontwikkelingen, dat immense vluchtelingenprobleem. . . . . . Ja, ik ben wat control freak-achtig, kan moeilijk dingen loslaten. Ik ben gedreven, wil alles perfect en goed doen. Vind ook dat ik altijd iets nuttigs moet doen.' Beschrijft dan een voorbeeld uit de praktijk: 'Toen Henk en ik aan die wereldreis per fiets begonnen, was dat aanvankelijk voor één jaar. Maar na dat eerste jaar wilde Henk er nóg een jaar aan koppelen. Dan begin ik te twijfelen. Want ik vind dat het in het leven toch wel ergens over moet gaan. Iets zinvols. Ik heb altijd de neiging iets nuttigs te willen doen.'
Ze raakt snel geëmotioneerd, zegt ze, maar haar 'sociale projecten' grijpen haar niet aan. 'Ik krijg er juist veel energie van.' Ze laat zich inspireren 'door mensen, door mooie verhalen, een mooi boek, soms kunst, eigenlijk door verschillende dingen.'
Ze is niet gelovig. 'Ik ben wel katholiek opgevoed.' Denkt enige tijd na. Twijfelt of ze haar gedachten zal omzetten in woorden. Besluit uiteindelijk om dat niet te doen. 'Nee, laat maar.'
"Ja, ik ben politiek bewust, houd dat wel bij. Natuurlijk ga ik altijd stemmen. Dat is mijn recht en daar wil ik gebruik van maken. Maar de keuze is niet altijd even gemakkelijk.' De partij van Wilders kunnen we wel schrappen, houd ik haar voor. Ze bevestigt mijn veronderstelling zonder te antwoorden. Haar lichaamstaal is voldoende.

Idealen? 'Ja, op groot niveau. De wereld verbeteren. Je moet altijd durven dromen.' Onmiddellijk hierna: 'Mijn eigen praktijk verder oppakken. Vanuit mijn eigen onderneming verder werken aan de inhoud en vormgeving van maatschappelijk verantwoord ondernemen en sociaal ondernemerschap. Sociale activiteiten combineren met het ondernemerschap. Deze twee kanten met elkaar in verband brengen. Dat is het meest ideale.'
Ze wil ook graag blijven reizen en schrijven, zegt ze. En een actieve bijdrage blijven leveren aan de samenleving. 'Ik wil blijven werken om mensen te helpen zich beter in hun vel te voelen, ze de kracht te geven hun eigen plek te vinden. Het werk dat ik nu doe is in handen van vrijwilligers. Vroeger waren het professionele organisaties die sociaal werk verrichtten. Maar we leven nu in een maatschappij waarin we moeten roeien met de riemen die we hebben. En gelukkig heeft Rooi ongelooflijk veel vrijwilligers en wat ze doen is zo ongelooflijk waardevol.'

Wensen? 'Ik heb er al zoveel kunnen afstrepen van mijn lijstje. Luxe, hè?' En opnieuw die drive van haar: met haar eigen specifieke kwaliteiten van ondernemer 'meer vrijwilligers voor het Damiaancentrum en meer zichtbaarheid geven aan de activiteiten van al die vrijwilligers die zoveel werk verrichten en mooie dingen doen.'