De Velduil
Roois nieuws Deze keer een bijzondere uil op de foto! De Rooise vogelfotograaf Jan Ebbenn kiekte op Vlieland een prachtige velduil (latijnse naam asio flameus). Bijzonder omdat de velduil overdag actief is.door: Peter Verkuilen
De meeste uilen zijn nachtvogels. Bijzonder ook omdat het een weidevogel is en een echte nomade. De velduil leeft en broedt op de grond. Het is een grote opvallende vogel met en vleugelspanwijdte van rond een meter. Zijn verspreidingsgebied is wereldwijd. Overal waar grote boomarme of boomloze vlakten zijn met een overvloed aan kleine knaagdieren: Nederlandse polders, heidevelden en duingebieden, schaars begroeide hoogvlakten en toendra’s in Scandinavië, steppegebieden in het oosten in Wit-Rusland, Rusland en Siberië. Maar ook de prairies van Noord-Amerika en de pampa’s in Argentinië.
Het gedrag in en rond het nest is vergelijkbaar met dat van andere weidevogels. Voorbeelden: een wakend mannetje in de buurt van het broedende vrouwtje (zien we ook bij kievieten en ganzen); van en naar het nest sluipen met een iets verder gelegen aan- en afvliegpunt; een lamme vleugel simuleren wanneer je in de buurt van de jongen komt om de aandacht van het nest af te leiden (zoals ook een wilde eend doet).
In Nederland is de velduil met minder dan 50 broedparen een zeldzame broedvogel. Voornamelijk op de Waddeneilanden met een boomarm biotoop en toch een gevarieerde begroeiing: vochtig polderland en daarnaast ruiger begroeide duingebieden. De velduil is een echte zwerver en trekvogel. In gebieden met strenge winters trekken ze naar warmere gebieden. Velduilen zwerven echter ook in de zomer over grote afstanden, gestuurd door jaarlijks sterk wisselende aantallen prooidieren zoals veldmuizen of lemmingen (in Scandinavië). Dit zwerfgedrag bevordert het broedsucces. Wanneer prooidieren overvloedig zijn leggen ze tot wel 7 eieren en duurt het broedseizoen met meerdere legsels tot laat in de herfst. Dit jaar zijn er extreem grote aantallen veldmuizen in Zuidwest Friesland, Utrecht, Overijssel en langs de Vlaamse kust. Velduilen spelen daar op in. Er zijn daar nu meer broedgevallen, tot in de late herfst toe, dan in de laatste 50 jaar. Een raadsel is hoe velduilen weten dat op honderden of duizenden kilometers afstand een muizenplaag ontstaat. Duidelijk is wel dat de velduil gebruik maakt van nieuwe mogelijkheden. Voor de ontginning broedde de velduil in flinke aantallen in de nieuwe IJsselmeerpolders. In Groningen waar boeren akkerranden lieten verruigen, keerde de velduil terug als broedvogel. In Rooi zijn geen recente waarnemingen bekend. In de Peel wordt de velduil wel regelmatig gezien.
