‘Jezus had in zijn tijd ook geen hoge kijkcijfers’

4 januari 2015, 08:00 Roois nieuws De kerstnachtmis kwam dit jaar live op televisie vanuit de Martinuskerk in Sint-Oedenrode met pastoor Vincent Blom (47) als celebrant. Hoe kijkt hij terug op de uitzending, op zijn eigen rol daarin, op het feest van Kerstmis, op de geloofsbeleving van de Rooienaar? Wat komt er zoal kijken bij een kerkelijk televisieprogramma? Had het bisdom inspraak willen hebben? Of de KRO misschien? Hoe is het om vlak voor de nachtmis geschminkt te worden door een Gooische vrouw? Zat zijn haar goed? Het kazuifel recht?

Naar de nachtmis keken dit jaar 285.000 mensen. Had u dat verwacht?
‘De KRO had mij verteld dat ongeveer 250.000 mensen naar de nachtmis op televisie kijken. Dat weten ze uit ervaring van andere jaren. Dus met 285.000 mensen zitten we daar nog boven. Jezus had in zijn tijd ook geen hoge kijkcijfers. Bij shows gaat het om kijkcijfers. Wij hoeven het daarom niet te doen.’

Probeert u met de nachtmis iets over te dragen aan de kerkgangers?
‘Uiteraard. Onze boodschap. Het is onze opdracht, het Evangelie verkondigen. Maar dat doe je overigens met iedere viering. Je probeert de mensen met méér te laten vertrekken dan ze zijn binnengekomen.’

Is dat u gelukt?
‘Het geloof werkt niet met marketingstrategieën. Dat doen ze bij Jumbo en Bart Smit. Wij kunnen dat moeilijk peilen. Ons woord verdwijnt in de harten van de mensen. Soms merk je - maar dat hoor je meestal later pas - dat je een woord van hoop, van bemoediging, hebt gesproken. Maar dat doe je ook bij een doop en een uitvaart. Iedereen neemt iets mee van zo’n viering. Dat kan ook een lied zijn. Het is geloven met het oor, met het oog en met de reuk, denk maar aan de wierook. Het hele lijf doet mee. Natuurlijk probeer je een breed publiek te bereiken, zeker bij een tv-uitzending. Met Kerstmis zitten er allerlei mensen van een divers pluimage in de kerk. Maar de tv kent dan wel zijn beperkingen. Mijn preek mag van de KRO niet langer zijn dan maximaal 500 woorden. Dat is dan wel lastig.’


‘Het geloof werkt niet met marketingstrategieën. Dat doen ze bij Jumbo en Bart Smit.’


Maakt een kerstnachtmis ook iets bij u zelf los?
‘Nee, het is hetzelfde gevoel als bij elke andere dienst. Of er nou camera’s bij zijn of niet. Je beleeft de kerstmis met het gevoel dat God mens is geworden. Ik ben niet bezig met het feit dat er duizenden mensen zitten te kijken.’

Is een nachtmis iets emotioneels?
‘Hmmmmmmm’(denkt lang na). ‘Nee, niet iets emotioneels, nee. Kerstmis is één van de hoogtepunten in het kerkelijk jaar waarbij veel mensen aanwezig zijn. De plechtigheden in de Goede Week bijvoorbeeld, waarin we het sterven van Jezus gedenken, heeft veel meer diepgang. Zo’n Witte Donderdag en Goede Vrijdag, zo’n voetwassing, dàt treft dieper.’

Voelt het bijzonder om celebrant te zijn in een televisie-nachtmis?
‘Nee, niet echt. Het is wél bijzonder dat je daarvoor gevraagd wordt door de KRO. Dat schept een bepaalde verantwoordelijkheid. Want vroeger kwam de nachtmis op de televisie altijd uit Rome.’

Wat doet u het eerste uur na zo’n uitzending?
‘Altijd, of er nou tv is of niet, bedank ik als eerste de naaste mensen. Mensen zoals Rien van Gerwen, onze koster, en Wim van Dijk, die zorgt voor allerlei andere zaken, zoals de catering. Daarom heb ik hen ook gevraagd om bij dit interview te zijn. We doen het ons allen, sámen. Ik bedank ieder van hen persoonlijk. Ik wens ze een Zalig Kerstfeest. Dan ga ik naar huis.‘ (Vincent Blom woont naast de kerk in Eerschot) ‘En daar ben ik alleen. Dan kijk ik graag even naar de nachtmis uit Engeland. Vroeger keek ik naar de nachtmis van de Paus, maar die is er niet meer omdat de nachtmis van de Paus voortaan op een vroeger tijdstip wordt gehouden. De nachtmis in Engeland heeft altijd zo’n prachtige koorzang. Maar als ik thuis ben gekomen, ben ik eigenlijk ook zo vertrokken’(maakt een slaapbeweging) ‘want je moet nog verder. Eerste kerstdag komt er aan met wéér een mis en tweede kerstdag. Het zijn gewoon werkdagen.’

Heeft het bisdom nog inspraak in de liturgieviering?
‘Haha!’ Lacht hard en vergenoegd. ‘Dat zou het wel willen. Het bisdom zou graag vooraf goedkeuring willen geven aan de keuze van de gebeden en gezangen, maar dat lukt bij mij niet. Het bisdom is van mening dat het de verantwoordelijkheid draagt voor de tv-missen, maar dat is niet zo. Ik draag voor deze parochie de verantwoordelijkheid. Ik heb bij alle tv-missen geweigerd goedkeuring te vragen en nu kómen ze er al niet meer om. Nee, het bisdom moet mij vertrouwen geven dat ik het goed doe. Als dat vertrouwen ontbreekt, moet het maar naar een andere kerk gaan.’

Mag ik dit opschrijven?
‘Ja, gerust. Waarom niet? Dan lezen ze dat in Den Bosch via de knipselkrant. Haha.’

Heeft de KRO nog invloed?
‘Nou, de regisseur van de KRO geeft wel adviezen. Vanuit zijn vakgebied natuurlijk. Kan dat lied misschien wat korter? Maar de KRO bemoeit zich niet inhoudelijk met de mis. Kijk, zo’n regisseur zit er natuurlijk ook voor de mooie plaatjes.’

Maakt het voor u verschil dat de televisie de nachtmis uitzendt?
‘In die zin dat je bij de verkondiging weet dat je voor een breed publiek in zeer uiteenlopende omstandigheden spreekt. Maar ik ben dan niet bezig dat ik het ontzettend goed moet doen vanwege de aanwezigheid van de televisie.’

Houdt u bij de voorbereiding rekening met de tv-kijker?
‘Jazeker. In het openingswoord en in het slotwoord, bij de voorbeden en in de preek denk ik wel aan de mensen thuis, in het verzorgingshuis, ziekenhuis of gevangenis, mensen die alleen zijn. Kijk, de KRO registreert, maar zegt me wel dat het fijn zou zijn als ik me ook een paar keer tot de mensen thuis richt. Ik weet dat ik dan in camera één moet kijken.’

Denkt u dat een tv-nachtmis impact heeft op de tv-kijker?
‘Dat weet ik niet. Leo Feijen van RKK belde mij enkele uren voor de nachtmis op en hij zei dat ik me er wel bewust van moest zijn dat voor heel veel mensen thuis het uur van de nachtmis een belangrijk uur is. Het is voor heel veel mensen het enige echte kerstmoment. Vooral voor de mensen in eenzaamheid is het een heel belangrijk moment.’

Een raar gevoel om vlak voor de nachtmis geschminkt te worden?
Twijfeling. ‘Nou ja, wat zal ik zeggen? Kijk, álle mensen die in beeld komen, worden gepoederd, ook de koorleden en de misdienaars. We hebben daarvoor een apart grimekamertje ingericht. Dat komt een mevrouw uit Hilversum doen. Die mevrouw die mij geschminkt heeft, had ook kort daarvoor de TV-Sinterklaas geschminkt. Ze had dus ervaring met bisschoppen!’ (lacht smakelijk). ‘De eerste keer dat je dit meemaakt, is het wel een beetje vreemd, ja. Maar daarna niet meer. Ik heb wel eens vlak voor de mis een kam door mijn haar gehad van zo’n grimeuse, omdat zij vond dat mijn haar anders moest. Met wat gèl erin, ja. Je haalt natuurlijk een stukje tv-studio uit Hilversum naar je kerk. Zij kijkt ook of alle kazuifels netjes recht zitten.‘

Hoeveel mensen uit Hilversum zijn bij zo’n uitzending betrokken?
‘Ik denk zo’n twintig. Alleen al zeven mensen voor het licht en tien voor het plaatsen van de camera’s. De regie-auto, het geluid. Ze zijn twee dagen hier bezig. Overnachten ook ergens in een hotel in de buurt. Wij geven ze te eten en te drinken. De extra werkzaamheden voor ons komen bij de logistiek, de catering, een koor van zeventig mensen, extra boekjes, extra repetities van het koor. Ja, het vraagt iets meer van alle vrijwilligers. Ook van de eigen bloemsiergroep die wekelijks ervoor zorgt dat de kerk mooi versierd is. Dit jaar trouwens werd Chris Brekelmans, de bloemist hier in Rooi, gebeld door de Flora-organisatie die graag gratis amaryllissen wilde schenken om de amaryllis als bloem te promoten.’



‘Ik heb wel eens vlak voor de mis een kam door mijn haar gehad, omdat mijn haar anders moest. Met wat gèl erin, ja.’



Is Sint-Oedenrode een ‘goed katholiek Brabants dorp’?
‘We hebben spijtig genoeg hier in Rooi enkele kerken moeten sluiten. Maar deze parochie heeft wel een vaste plaats in dit dorp. Voorbeeld? Alle scholen in Sint-Oedenrode hebben de kerststal bezocht, we hebben het kerstverhaal verteld en kerstliederen gezongen. Als je ziet hoeveel mensen hier voor de kerk actief zijn……De zelfwerkzaamheid is de grote kracht van deze parochie, maar dat geldt ook voor Nijnsel, de Boskant en Olland. De hele geloofsgemeenschap voelt zich verantwoordelijk voor de toekomst. De kerk wordt hier lokaal gedragen. Er is sprake van een stevige geloofstraditie. Dat merk ik ook aan het relatief grote aantal dopen en uitvaarten. In de Boskant, waar de kerk is gesloten, zorgen een paar vrijwilligers ervoor dat de doopkapel daar wordt getransformeerd tot Ritakapel. Er kwamen een paar mensen uit de Boskant naar mij toe om te vragen of ze met kerst toch niet ergens buiten een kerststal zouden kunnen plaatsen. Nou, ik heb toen mijn vader opgebeld, want hij heeft in zijn schuur nog buiten-kerstbeelden staan. Mijn vader was vroeger koster van beroep. Een paar mensen zijn die beelden in Amersfoort gaan halen en hebben die op het Ritaplein neergezet.’ En dan voluit lachend: ‘Die beelden zijn hufterproof. Die kunnen ze niet kapot slaan.’

Hoe is het met de ontkerkelijking in Sint-Oedenrode?
Denkt lang na. ‘Kijk, Rooi is natuurlijk niet aan de ontkerkelijking, de secularisatie, ontkomen. De secularisatiegolf is over heel West-Europa heen gekomen. Sociologen hebben over de ontkerkelijking nagedacht. Het is al 2000 jaar een golfbeweging. Islamitische landen zijn nu in opkomst. Maar wereldwijd groeit het christendom nog steeds, alleen West-Europa zit in een dal. Sociologen wijzen daarvoor de ik-gerichte maatschappij als oorzaak aan. Het ik-denken. Maar de waarde van het christendom is niet het ik-denken, maar het wij-denken. Dat zelfbeschikkingsrecht van de mens, de mens die over zichzelf beschikt, maar gelovige mensen weten dat God het is die het leven leidt. Geloven in de relatie met God, daar gaat het om, geloven met boven, met Christus, iedere dag. Geloven in een relatie met Christus. En iedere dag werken aan die relatie. Als dat gevoel niet meer in de mens is, verdampt die relatie. Als de klik er niet is, als de mensen niet meer in God geloven, in een levende Christus, dan verdampt de relatie.

Kunt u iets aan die ontkerkelijking doen?
Denkt weer lang na. ‘Gelukkig hoef ik de kerk niet te redden. Want de kerk is van Onze Lieve Heer. Ik moet mijn werk goed blijven doen. De lijnen openhouden naar de samenleving. De boodschap van Christus blijven vormgeven. Dat is het enige wat ik kan doen. En dat gebeurt met vallen en opstaan. Ik moet uitstralen dat wij er nog in geloven en dat het de moeite waard is om er óók in te geloven. ‘

Bent u trots dat de tv-nachtmis uit uw kerk is uitgezonden?
‘Trots?’ (lange aarzeling) ‘Trots? Nee, dat is niet het goede woord. Ik vind het wel bijzonder. Bijzonder dat onze parochie daarvoor gevraagd is. Dat je dit màg doen. En ik ben ook dankbaar dat het allemaal zo mooi verlopen is. Met een groot leger aan vrijwilligers, jong en oud. Dat de geloofsgemeenschap van Rooi dit heeft kunnen doen.’