Historisch orgel in de steigers

Sint-Oedenrode - Misschien heb je de steigerplanken wel gezien terwijl je langs de Martinuskerk liep. Waarvoor die zijn? Ad de Gouw (voorzitter Stichting Behoud Smitsorgel) en organist Bert Augustus vertellen het: “Het Smitsorgel uit 1839 krijgt een grote opknapbeurt.” Geen zorgen, begin december kun je weer genieten van de klanken.

Door: Jade van den Berk

“De opknapbeurt was echt nodig. Je kunt het vergelijken met een auto die voor een beurt naar de garage moet. Doe je dat niet dan stijgen uiteindelijk de onkosten. Met het orgel is dat hetzelfde”, legt Ad uit. Het parochiebestuur van de Parochie Heilige Oda doet daar graag aan mee. In 2001 is het orgel gerestaureerd. Er is nu niks fundamenteels kapot, maar in die tweeëntwintig jaar wordt het orgel erg stoffig. Ad gaat weer verder: “In 2001 hebben veel burgers uit Sint-Oedenrode gedoneerd voor de renovatie van het orgel. Alleen al daarom vinden we het vanzelfsprekend dat het steeds goed wordt bijgehouden.”

De opknapbeurt
Het vilt en leer moeten nagekeken en hier en daar vervangen. Er groeit ook een beetje schimmel aan de binnenkant van het orgel. De orgelpijpen zijn van ‘zacht metaal’ (lood en tin) gemaakt. Hierdoor zakken enkele pijpen na verloop van tijd wat in. Deze moeten worden gerepareerd. Het orgel ondergaat ook een uitgebreide stembeurt. Snel komt de vraag naar boven: Hoeveel orgelpijpen zitten er in het orgel? Ad zegt enthousiast: “Meer dan duizend! Veel mensen weten dit niet en verwachten dus ook niet dat zo’n grote beurt nodig is.” Als alles is opgeknapt en schoongemaakt, klinkt het orgel weer als voorheen. Na deze grote onderhoudsbeurt wordt ook de bespeelbaarheid stukken beter, want ook de klavieren (de twee rijen toetsen van het orgel) worden aangepakt. Nu liggen de zwarte toetsen iets te dicht bij elkaar, wat het bespelen van het orgel wat moeilijker maakt. Begin december is het orgel weer zo goed als nieuw.

Het instrument
“Veel mensen hebben niet door hoe ingewikkeld het instrument is, waar veel aandacht aan moet worden besteed”, vertelt Bert. “Een orgel is een immens groot instrument. Naast orgelpijpen bestaat het uit toetsen, pedalen en registers. Allemaal nodig om het écht goed te laten klinken. Soms zit een organist samen met een ander achter de klavieren om vierhandig een stuk te kunnen spelen. En vaak zijn er ook nog registranten; mensen die de registers bedienen en zo zorgen voor de juiste klank ” Een kerkorgel moet als het ware een harmonie vervangen. Met een blaasbalg wordt het orgel van lucht voorzien, pas dan kan je erop spelen. “Organisten zijn helaas schaars aan het worden en dat is jammer”, zegt Bert wat treurig. Hij zou het fantastisch vinden als meer jongeren zich zouden verdiepen in dit instrument. Vanaf zondag 10 december kan je weer genieten van het orgel. In de eucharistieviering van die ochtend zal het Smitsorgel worden bespeeld met ondersteuning van een koor.